Niepłodność idiopatyczna – na czym polega?

Redakcja merytoryczna: lek Alina Cempa | TFP Fertility Macierzyństwo

Niepłodność dotyka około 10–15% par w wieku rozrodczym na całym świecie. W Polsce problem ten dotyczy nawet co piątej pary starającej się o dziecko. W wielu przypadkach można określić przyczynę problemu, jednak zdarza się, że pomimo dokładnych badań, lekarze nie są w stanie znaleźć jednoznacznego powodu trudności z poczęciem. W takich sytuacjach mówimy o niepłodności idiopatycznej.

Czym jest niepłodność idiopatyczna?

Niepłodność idiopatyczna to diagnoza stawiana wówczas, gdy mimo przeprowadzenia kompleksowych badań medycznych nie udaje się zidentyfikować wyraźnej przyczyny problemów z zajściem w ciążę. Stan ten dotyka około 20–30% par borykających się z niepłodnością, co czyni go jednym z bardziej tajemniczych zagadnień w medycynie reprodukcyjnej.

W praktyce oznacza to, że zarówno parametry nasienia, jak i funkcjonowanie układu rozrodczego kobiety wydają się być prawidłowe, a mimo to para nie jest w stanie począć dziecka w naturalny sposób przez okres co najmniej 12 miesięcy regularnego współżycia bez stosowania antykoncepcji.

Niepłodność idiopatyczna jest wyzwaniem zarówno dla par, jak i dla lekarzy. Brak jednoznacznej przyczyny utrudnia wybór odpowiedniego leczenia, co często prowadzi do frustracji i niepokoju wśród pacjentów. Warto jednak podkreślić, że współczesna medycyna oferuje szereg metod wspierających pary w ich drodze do rodzicielstwa, nawet w przypadku diagnozy niepłodności idiopatycznej.

Przyczyny niepłodności idiopatycznej

Choć termin "idiopatyczna" wskazuje na brak zidentyfikowanej przyczyny, istnieje wiele potencjalnych czynników, które mogą pozostawać poza zasięgiem standardowej diagnostyki. Należą do nich:

• Wady anatomiczne lub czynnościowe jajowodów – mimo że jajowody są drożne, mogą występować ich drobne deformacje anatomiczne lub nieprawidłowości w ich funkcjonowania, które utrudniają przemieszczanie się komórek jajowych lub zarodków.

• Nieprawidłowości genetyczne – niewidoczne w podstawowych testach zmiany genetyczne zarówno u partnerów, jak i w samych komórkach rozrodczych (plemnikach i komórkach jajowych), mogą zaburzać procesy zapłodnienia i rozwoju zarodka.

• Zaburzenia w budowie i funkcjonowaniu komórek rozrodczych – nawet przy prawidłowych parametrach nasienia czy jakości i ilości komórek jajowych, mogą występować niewidoczne nieprawidłowości, które wpływają na proces zapłodnienia.

• Zaburzenia immunologiczne – układ odpornościowy kobiety może traktować zarodek jako ciało obce, co prowadzi do jego odrzucenia lub uniemożliwia prawidłową implantację.

• Problemy z implantacją zarodka – proces zagnieżdżenia zarodka w błonie śluzowej macicy może być zaburzony przez niewłaściwy stan endometrium lub inne, trudne do wykrycia nieprawidłowości.

Diagnostyka niepłodności idiopatycznej

Diagnozowanie niepłodności idiopatycznej polega na wykluczeniu innych przyczyn niepłodności. Proces ten obejmuje szeroki zakres badań, które mają na celu ocenę stanu zdrowia obojga partnerów.

Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad lekarski, który pozwala zidentyfikować czynniki ryzyka, takie jak choroby przewlekłe, infekcje. Nie bez znaczenia jest wiek partnerów oraz prowadzony przez nich styl życia. Kolejnym krokiem jest ocena funkcjonowania układu rozrodczego kobiety. Standardowe badania obejmują:

• USG narządu rodnego,

• oznaczenie poziomu hormonów (FSH, LH, AMH, progesteronu i prolaktyny i innych)  w odpowiednich dniach cyklu,

• badanie drożności jajowodów (HSG),

• badania w kierunku infekcji urogenitalnych.

W przypadku mężczyzn wykonuje się badanie jakości nasienia (seminogram), które ocenia liczbę, ruchliwość oraz morfologię plemników. Dostępne są również rozszerzone badania nasienia, oceniające dojrzałość plemników, stres oksydacyjny, ryzyko niepłodności męskiej na tle immunologicznym oraz fragmentację chromatyny plemników.

Jeśli wyniki wszystkich badań mieszczą się w normie, a para wciąż nie zachodzi w ciążę, diagnozuje się niepłodność idiopatyczną.

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak badania genetyczne, badania immunologiczne, histeroskopia lub laparoskopia, jednak ich wyniki także mogą nie dostarczyć jednoznacznych odpowiedzi.

Niepłodność idiopatyczna – leczenie

Leczenie niepłodności idiopatycznej opiera się przede wszystkim na technikach wspomaganego rozrodu. W zależności od wieku pary, czasu trwania problemu oraz indywidualnych preferencji, lekarz może zalecić różne formy terapii.

W leczeniu niepłodności idiopatycznej często zalecaną techniką wspomaganego rozrodu jest inseminacja domaciczna (IUI). Jest to procedura polegająca na podaniu odpowiednio przygotowanych plemników bezpośrednio do jamy macicy w czasie owulacji.

Kiedy inne metody zawiodą, rozwiązaniem jest zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro ,IVF). Polega ono na połączeniu komórki jajowej i plemnika poza organizmem kobiety, a następnie przeniesieniu zarodka do macicy. Dzięki zaawansowanej technologii IVF daje realną szansę na ciążę, nawet przy niepłodności idiopatycznej.

Niepłodność idiopatyczna a szanse na ciążę

Historie par, którym udało się przezwyciężyć niepłodność idiopatyczną są dowodem na to, że diagnoza ta nie oznacza końca marzeń o dziecku. Wielu ludzi decyduje się na skorzystanie z wsparcia psychologicznego oraz zmianę stylu życia, co może znacząco wpłynąć na płodność.

Dzięki nowoczesnym metodom leczenia, takim jak inseminacja domaciczna czy in vitro, szanse na ciążę są większe niż kiedykolwiek wcześniej. Wiele par podkreśla, że najważniejsze jest podejście holistyczne, które obejmuje zarówno leczenie medyczne, jak i dbałość o zdrowie psychiczne oraz fizyczne.

Warto pamiętać, że każda historia jest inna, a współczesna medycyna oferuje szerokie możliwości leczenia niepłodności. Droga do rodzicielstwa może być trudna, ale nie jest zamknięta.