Jak mięśniaki macicy mogą wpływać na ciążę?

Redakcja merytoryczna: lek. Marta Dąbrowska-Węgrzyn | TFP Fertility Vitrolive

Mięśniaki czyli łagodne guzy gładkokomórkowe macicy są najczęstszymi nowotworami łagodnymi narządu rodnego u kobiet. Szacuje się, że mogą występować u 20-40% kobiet w wieku rozrodczym, a ich częstość wzrasta wraz z wiekiem. Choć większość mięśniaków nie powoduje objawów, w pewnych przypadkach mogą one wpływać na płodność i przebieg ciąży, prowadząc do komplikacji zarówno w jej trakcie, jak i podczas porodu.

Co to są mięśniaki macicy?

Mięśniaki macicy to łagodne nowotwory wywodzące się z błony mięśniowej macicy, zwanej również myometrium, które mogą mieć różną wielkość – od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów. Niniejsze guzy pojawiają się w różnych miejscach macicy, takich jak:

• ściana mięśnia macicy (mięśniaki śródścienne),

• zewnętrzna powierzchnia macicy (mięśniaki podsurowicówkowe),

• wnętrze jamy macicy (mięśniaki podśluzówkowe).

Czy mięśniaki macicy bolą? Najczęstsze objawy

W większości przypadków mięśniaki macicy nie dają objawów, zwłaszcza te niewielkich rozmiarów. Gdy jednak powiększają się mogą powodować szereg dolegliwości, takich jak:

• obfite, przedłużające się krwawienia menstruacyjne,

• ból w okolicy miednicy,

• ucisk na narządy sąsiadujące z macicą, prowadzący do częstomoczu, zatrzymania moczu lub zaparć,

• problemy z płodnością.

Wpływ mięśniaków macicy na ciążę

Obecność mięśniaków w czasie ciąży może wiązać się z ryzykiem, zależnym od ich lokalizacji, wielkości oraz liczby. Nie wszystkie mięśniaki wpływają na przebieg ciąży. Małe, śródścienne lub podsurowicówkowe guzy zwykle nie mają istotnego wpływu na rozwój płodu. Istotne mogą być mięśniaki duże lub te modelujące kształt jamy macicy.

Poronienia i przedwczesne porody

Mięśniaki mogą zwiększać ryzyko poronienia, zwłaszcza w pierwszym trymestrze. Wynika to z ich umiejscowienia w jamie macicy, gdzie mogą powodować nieprawidłowe zagnieżdżenie zarodka lub ograniczać przestrzeń dla rozwijającego się płodu. Badania wykazują też,  że u kobiet z dużymi mięśniakami ryzyko przedwczesnego porodu jest podwyższone.

Nieprawidłowe położenie płodu

W niektórych przypadkach mięśniaki zmieniają kształt jamy macicy na tyle, że może to  prowadzić do nieprawidłowego ułożenia płodu (np. położenia poprzecznego lub pośladkowego), które zwiększa ryzyko cesarskiego cięcia.

Przedwczesne odklejenie łożyska

W szczególnych sytuacjach mięśniaki mogą prowadzić do powikłań łożyskowych, takich jak przedwczesne odklejenie łożyska. To poważne powikłanie może zagrażać życiu matki i dziecka, dlatego ciąże obciążone mięśniakami wymagają szczególnej opieki medycznej .

Zwiększone ryzyko cesarskiego cięcia

Mięśniaki, zwłaszcza duże lub te, które są zlokalizowane w dolnym odcinku macicy, mogą utrudniać poród naturalny. Zmniejszając siłę skurczów i desynchronizując je zwiększają ryzyko porodu zabiegowego.  

Mięśniaki macicy a wysiłek fizyczny

Regularna i umiarkowana aktywność fizyczna jest jak najbardziej zalecana, ponieważ może poprawić ogólną kondycję zdrowotną i złagodzić niektóre objawy związane z mięśniakami. Ważne jest, aby dostosować rodzaj i intensywność ćwiczeń do indywidualnych możliwości, a w przypadku większych dolegliwości skonsultować się z lekarzem w celu opracowania bezpiecznego planu treningowego.

Mięśniaki macicy – wybrane metody diagnostyczne

Mięśniaki macicy można wykryć za pomocą kilku metod diagnostycznych, do których należą:

• USG (ultrasonografia) – nieinwazyjny sposób, który pozwala na ocenę macicy i identyfikację mięśniaków poprzez obrazowanie za pomocą fal dźwiękowych.

• Histeroskopia macicy – endoskopowa, nieinwazyjna metoda diagnostyczna, która polega na wprowadzeniu histeroskopu przez szyjkę macicy, dzięki czemu możliwa jest bezpośrednia wizualizacja wnętrza macicy, w tym ewentualnych mięśniaków podśluzówkowych.

• Rezonans magnetyczny (ang. MRI – Magnetic Resonance Imaging) – zaawansowane badanie obrazowe, które daje szczegółowy obraz struktur macicy i jest szczególnie przydatne w ocenie stanu liczebnego oraz lokalizacji mięśniaków.

• Sonohisterografia (ang. SIS – Saline Infusion Sonohysterography) – badanie, podczas którego do macicy wprowadza się płyn co pozwala na bardziej precyzyjne uwidocznienie zmian w macicy podczas badania USG.

Mięśniaki a ciąża po 40. roku życia

Ciąża po 40. roku życia wiąże się  ze wzrostem ryzyka powikłań, w tym również związanych z obecnością mięśniaków macicy. W tym wieku guzy występują częściej, a ich wielkość może być większa z powodu wieloletniego wpływu estrogenów na mięśniówkę macicy. Ciąże po 40. roku życia, szczególnie u kobiet z mięśniakami, wymagają więc starannego monitorowania zdrowia matki jak i rozwijającego się  płodu.

Mięśniaki po 50. roku życia

Po menopauzie mięśniaki zwykle zmniejszają się, ponieważ spada poziom estrogenów, które stymulują ich wzrost. Zdarzają się jednak pewne przypadki, w których mięśniaki mogą nadal powodować objawy, takie jak krwawienia czy ból. Takie sytuacje wymagają dalszej interwencji medycznej – leczenie operacyjne jest najczęstszą metodą u pacjentek po 50. roku życia, zwłaszcza w przypadku nasilonych dolegliwości .

Mięśniaki macicy podczas ciąży – podsumowanie

Mięśniaki macicy mogą mieć różny wpływ na przebieg ciąży – wszystko zależy od ich rozmiaru, lokalizacji oraz liczebności. Choć większość z nich nie powoduje poważnych komplikacji, niektóre z nich mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka poronień, przedwczesnych porodów, nieprawidłowego położenia płodu oraz konieczności wykonania cesarskiego cięcia. Pacjentki z mięśniakami powinny być pod stałą opieką ginekologiczną, a decyzje o ewentualnym leczeniu chirurgicznym powinny być podejmowane indywidualnie, w zależności od rodzaju i intensywności objawów.