Słownik pojęć związanych z (nie)płodnością

A

AH

Assisted Hatching

Zabieg polegający na laserowym nacięciu osłonki przejrzystej otaczającej zarodek ułatwiając jego wylęganie i implantację. Zabieg przeznaczony dla Par po kilkukrotnych niepowodzeniach in vitro, u których nie doszło do implantacji, w przypadku obecności wyraźnie pogrubiałej osłonki przejrzystej zarodka oraz Pacjentek powyżej 40 roku życia.

ART

Assisted reproductive technology

Rozród wspomagany medycznie; ogół procedur i zabiegów leczniczych mających na celu doprowadzenie do ciąży, w których konieczne jest przygotowywanie komórek jajowych lub plemników w warunkach laboratoryjnych. Zalicza się do nich m.in.: zapłodnienie pozaustrojowe i embriotransfer, dojajowodowy transfer gamet, dojajowodowe podanie zygoty, dojajowodowy transfer embrionu, mrożenie gamet i embrionów, dawstwo komórek jajowych i embrionów.

AIH

Artificial insemination homologous/husband

Inseminacja nasieniem partnera

Amenorrhea

Brak miesiączkowania. Pierwszorzędna amenorrhea dotyczy kobiet, które nigdy nie miesiączkowały. Drugorzędna amenorrhea dotyka kobiety, które już miesiączkowały lecz u których nie występuje przez sześć lub więcej miesięcy.

Anovulation

Brak owulacji (jajeczkowania).

Aneuploidyzm

Aneuploidy

Posiadanie nieprawidłowej liczby chromosomów.e.

Azoospermia

Brak plemników i elementów nabłonka plemnikotwórczego w nasieniu, jedna z przyczyn niepłodności męskiej.

B

Blastocysta

Stadium rozwoju, jakie osiąga zarodek około 5 dnia po zapłodnieniu. W stadium blastocysty dochodzi naturalnie do implantacji zarodka w jamie macicy.

C

Chromosomy

Struktury w jądrach komórkowych, które są nośnikami materiału genetycznego (DNA). U ludzi prawidłowo występuje 46 chromosomów, w równych połowach pochodzących od ojca i matki.

D

Dawca nasienia

Mężczyzna przekazujący swoje nasienie do użycia go do inseminacji (AID) lub do zabiegu in vitro.

Dawczyni komórek jajowych

Kobieta, która przekazuje swoje komórki jajowe innej kobiecie.

E

EmbryoGlue

Podłoże specjalne dedykowane do transferu zarodków. Zawiera w swoim składzie wysokie stężenie hialuronianu, związku naturalnie występującego w macicy, płynie jajowodowym oraz płynie pęcherzykowym, dzięki czemu zwiększa szansę na implantację (zagnieżdżenie) transferowanych zarodków w macicy. Jego działanie zostało udokumentowane badaniami klinicznymi.

Ejakulat

Płynna substancja zwykle zawierająca plemniki oraz plazmę oddawane podczas wytrysku nasienia.

Embrion

Zarodek, który powstaje w wyniku pierwszego podziału zapłodnionej komórki jajowej (zygoty) i rozwija się w tym stadium aż do 8 tygodni po zapłodnieniu. Idealnie w warunkach in vitro w 2-im dniu po zapłodnieniu ma 4 blastomery (komórki potomne), w 3-im – 8 blastomerów, w 4-tym – jest przypominającą owoc morwy morulą zawierającą ok.10-60 zlewających się blastomerów, w 5-tym zaś osiąga stadium blastocysty, która ok. 6-tego dnia rozpoczyna implantację (zagnieżdżenie) w śluzówce macicy.

G

Gameta

Komórka rozrodcza: plemnik u mężczyzny, komórka jajowa u kobiety.

I

Implantacja zarodka

Wejście zarodka w kontakt z endometrium macicy. Wyróżniamy kilka etapów: przyczepienie się, zagnieżdżenie, utworzenie łożyska.

IUI

Intrauterine insemination

Inseminacja domaciczna.

IVF

In vitro fertilization

Klasyczne zapłodnienie pozaustrojowe; metoda zapłodnienia polegająca na doprowadzeniu do połączenia komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, czyli poza żeńskim układem rozrodczym. Pobrane w drodze punkcji jajników komórki jajowe umieszczane są w jednej szalce razem z uprzednio pozyskanym i przygotowanym nasieniem męża lub dawcy w celu zapłodnienia.

ICSI

Intracytoplasmic sperm injection / Docytoplazmatyczna iniekcja plemnika

Zapłodnienie pozaustrojowe z wykorzystaniem docytoplazmatycznej iniekcji plemnika; istotą zabiegu jest wprowadzenie mikropipetą (pod mikroskopem) pojedynczego plemnika do dojrzałej komórki jajowej.

IMSI

Z ang. intracytoplasmic morphologically selected sperm injection

Metoda stosowana w procedurze zapłodnienia pozaustrojowego polegającego na docytoplazmatycznej iniekcji plemnika do komórki jajowej po dokonaniu szczegółowej oceny morfologicznej główki plemnika pod kątem obecności wakuoli pod powiększeniem (ok. 6000x). Procedura przeznaczona dla Par po wielokrotnych niepowodzeniach in vitro, poronieniach, skrajnie niskich parametrach nasienia.

J

Jajniki

Żeńskie gonady produkujące komórki jajowe i hormony.

Jajowody

Parzyste przewody, przez które komórki jajowe wędrują do macicy po uwolnieniu się z jajników. W jajowodzie zwykle odbywa się spotkanie komórki jajowej z plemnikami i tam dochodzi do zapłodnienia.

K

Kariotyp

Obraz chromosomów w komórce somatycznej człowieka. Wykonuje się je w celu wykrycia nieprawidłowości genetycznych, które mogą być przyczyną choroby u danej osoby lub jej dzieci. W kariotypie wyróżnia się autosomy (chromosomy nie różniące się u osób różnej płci, u człowieka – 22 pary) oraz chromosomy płci (X,Y).

Komórka jajowa

Oocyt

Gameta żeńska, haploidalna komórka rozrodcza, powstaje w wyniku oogenezy w jajniku.

M

Macica dwurożna

Wrodzone zniekształcenie macicy powodujące jej rozdwojenie w górnej części.

MESA

Microsurgical epididymal sperm aspiration

Mikrochirurgiczne pobranie plemników z najądrza.

Mrożenie komórek jajowych

Mrożenie powoduje zahamowanie metabolizmu i wstrzymuje procesy starzenia się komórki. Tym samym “wiek” komórki jajowej po zamrożeniu jest taki sam, jak wiek Pacjentki w dniu ich pobrania, co może mieć znaczenie w powodzeniu leczenia. Udowodniono bowiem, iż wiek Pacjentki jest jednym z najistotniejszych czynników rokowniczych w staraniach o ciążę. Wykorzystanie mrożonych komórek pozwala ponadto na ominięcie obciążającej organizm stymulacji jajeczkowania.

MSOME

Z ang. motile sperm organelle morphology examination

Technika pozwalająca na obserwację budowy żywego plemnika w 6000-krotnym lub 8000-krotnym powiększeniu. Dzięki tej metodzie można określić prawidłowość budowy gamety oraz stwierdzić, który plemnik jest najlepszy. Ustalenie tych parametrów decyduje o skutecznym zapłodnieniu oraz o prawidłowym rozwoju wczesnej fazy zarodka, co zwiększa szansę na potomstwo.

N

Niepłodność idiopatyczna

Niepłodność o niewyjaśnionej przyczynie. Występuje wtedy, kiedy nie udaje się znaleźć powodu niemożności zajścia w ciążę pomimo zastosowania współczesnych metod diagnostycznych.

O

Oogeneza

Proces powstawania i dojrzewania komórek jajowych, zachodzi w jajnikach.

P

PICSI

Procedura zapłodnienia pozaustrojowego polegającego na docytoplazmatycznym podaniu plemnika do komórki jajowej ICSI, ale z zastosowaniem plemników wykazujących zdolność wiązania z kwasem hialuronowym. Wskazaniem do PICSI jest m.in wynik testu HBA poniżej normy.

Plemnik

Gameta męska, haploidalna komórka rozrodcza. Plemniki powstają w jądrach w procesie spermatogenezy, dojrzewają w najądrzu. Plemniki zbudowane są z główki, w której zawarty jest materiał genetyczny, wstawki i witki umożliwiającej ruch.

Punkcja jajników

Pobranie komórek jajowych pod kontrolą USG w krótkim znieczuleniu ogólnym 36 godzin po podaniu gonadotropiny kosmówkowej (hCG), powodującej dojrzewanie komórek jajowych.

PESA

Percutaneous epididymal sperm aspiration

Przezskórna aspiracja nasienia z najądrzy.

S

Spermatogeneza

Proces powstawania i dojrzewania plemników, który odbywa się w jądrach.

T

TimeLapse

EmbryoScope, Primo Vision

System oparty na technice poklatkowej, umożliwiający całodobowe monitorowanie rozwoju zarodka w stałych warunkach, od momentu zapłodnienia do ostatniego dnia hodowli pozaustrojowej. Dzięki możliwości dokonania precyzyjnej analizy rozwoju zarodka na każdym etapie, pozwala na wybór do transferu zarodka o najwyższym potencjale rozwojowym i prawdopodobieństwie uzyskania ciąży. Zaletą stosowania metody time lapse jest prowadzenie hodowli zarodków i ich obserwacja w stałych warunkach, bez konieczności wyjmowania zarodków z inkubatora. System umożliwia ponadto nagranie pamiątkowego filmu na pendrive z rozwoju zarodka od momentu zapłodnienia do ostatniego dnia hodowli.

TESA

Testicular sperm aspiration

Przezskórne nakłucie jądra za pomocą cienkiej igły w celu aspiracji nasienia.

TESE

Testicular sperm extraction

Otwarta biopsja jądra w celu pobrania nasienia.

Z

Zapłodnienie

Połączenie się komórek rozrodczych (komórki jajowej i plemnika), w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą.

Zygota

Diploidalna komórka powstała w wyniku zapłodnienia, czyli połączenia haploidalnej gamety męskiej (plemnika) z haploidalną gametą żeńską (komórką jajową). Z zygoty rozwija się zarodek.

Zarodek

Pierwszy etap rozwoju organizmu ludzkiego, powstałego w wyniku procesu zapłodnienia.