Kompendium wiedzy o histeroskopii

Autor: dr Tomasz Bazański | TFP Fertility Macierzyństwo

Co to jest histeroskopia?

Histeroskopia jest małoinwazyjnym, diagnostyczno-terapeutycznym zabiegiem endoskopowym, wykorzystywanym szczególnie w zakresie medycyny rozrodu oraz onkologii ginekologicznej.  W aspekcie diagnostycznym zbieg ten służy do inspekcji jamy macicy w celu oceny jej kształtu, objętości, jakości śluzówki, morfologii macicznych ujść jajowodowych, obecności zmian patologicznych w obrębie endometrium, obecności ewentualnej przegrody macicy lub zrostów wewnątrzmacicznych, a także celem wyjaśnienia przyczyny pozamiesiączkowych krwawień z macicy.

Ponadto pozwala niejako „przy okazji” ocenić bliznę macicy po cięciu cesarskim, kanał szyjki macicy, a także w przypadku waginoskopii (czyli oglądania wewnętrznej struktury pochwy) dystalny odcinek pochwy oraz tarczę części pochwowej szyjki i ujście zew. kanału szyjki macicy.

Składowym elementem każdej diagnostycznej histeroskopii jest biopsja endometrium lub biopsja potencjalnie podejrzanych struktur, znajdujących się w obrębie kanału lub jamy macicy. W aspekcie terapeutycznym histeroskopia daje szereg możliwości operacyjnych, w tym: możliwość korekcji wady macicy, usunięcia przegrody macicy, ekstrakcji polipów i mięśniaków macicy, usunięcia patologicznie zmienionego endometrium czy ewakuacji nieprawidłowo zaimplantowanej ciąży pozamacicznej lub resztek doczesnej i łożyska.

Jak wygląda zabieg histeroskopii?

W ujęciu ogólnym, histeroskopia to wzrokowa ocena kanału szyjki i jamy macicy „od wewnątrz”, z użyciem urządzenia składającego się z źródła światła, kamery z światłowodem umieszczonym w tzw. teleskopie oraz płaszcza zewnętrznego, w którym znajduje się kanał do przepływu medium płynowego lub gazowego, służącego do rozprężenia jamy macicy i ewakuacji ewentualnych zanieczyszczeń z roboczego pola widzenia. Jako medium histeroskopowe, najczęściej używany jest roztwór soli fizjologicznej.

W przypadku histeroskopów zabiegowych, płaszcz dodatkowo posiada kanał roboczy do wprowadzania narzędzi mikrochirurgicznych. Średnica płaszcza zewnętrznego, waha się w zależności od rodzaju histersokopu od 3-6 mm.

W zakresie medycyny rozrodu, zabieg histeroskopowy ma szczególne znaczenie w diagnostyce nawracających poronień oraz niepowodzeń implantacji (RIF) w przebiegu procedury IVF oraz w ocenie zdolności implantacyjnych endometrium, w aspekcie jego potencjalnego przewlekłego zapalenia lub innych patologii.

Ponadto histeroskopia umożliwia wykluczenie obecności w jamie macicy struktur mogących utrudniać lub wręcz uniemożliwiać zapłodnienie naturalne. Należą do nich: zrosty, polipy, mięśniaki, ogniska endometriozy i adenomiozy, przegrody macicy. Warto podkreślić, iż histeroskopia jest zawsze metodą weryfikującą rozpoznanie postawione na podstawie badania klinicznego i ultrasonografii.

Kwalifikacja do histeroskopii

Kwalifikacja do zabiegu histeroskopii powinna obejmować: wykluczenie istniejącej, prawidłowo zagnieżdżonej ciąży, wykluczenie aktywnej infekcji w obrębie narządu rodnego, stwierdzenie braku obfitego krwawienia z dróg rodnych, wykluczenie raka szyjki macicy oraz względnie wykluczenie ciężkich chorób ogólnoustrojowych.

Przed zabiegiem wskazane jest badanie ginekologiczne oraz ultrasonograficzne narządu rodnego, celem optymalizacji przebiegu procedury i zminimalizowania ryzyka powikłań.  Wykonanie przed zabiegiem cytologii oraz wymazów z pochwy i kanału szyjki macicy nie jest konieczne, ale wydaje się być dobrą praktyką kliniczną, zmniejszającą ryzyko infekcji wewnątrzmacicznej, obfitego krwawienia w następstwie zabiegu oraz ewentualnego przeniesienia komórek nowotworowych.

Podczas kwalifikacji do zabiegu – rozpatrując typ znieczulenia i rodzaj histeroskopii – powinny zostać uwzględnione anatomiczne uwarunkowania pacjentki, jej poziom progu bólowego i wrażliwość psychosomatyczna oraz preferencje własne pacjentki dotyczące rodzaju znieczulenia.

Jak przygotować się do histeroskopii?

Histeroskopia ambulatoryjna zasadniczo nie wymaga szczególnego przygotowania od pacjentki i może być przeprowadzona w ramach procedury jednego dnia, nawet w gabinecie lekarskim. Zabieg jest przeprowadzany najczęściej w I fazie cyklu zaraz po miesiączce (w fazie proliferacyjnej endometrium), ale w przypadku klinicznych przesłanek może się odbyć również w II-giej fazie cyklu lub w dowolnym dniu u pacjentek nieregularnie miesiączkujących.

Nie jest konieczne przygotowanie hormonalne - a czasami wręcz przeciwwskazane - szczególnie w przypadku oceny jakości endometrium w kontekście jego potencjału implantacyjnego. Czas trwania procedury w zależności od przewidywanego jej zakresu, waha się przeważnie od kilku do kilkudziesięciu minut.

Histeroskopia bez znieczulenia czy ze znieczuleniem?

W zależności od progu bólowego pacjentki oraz przewidywanego zakresu zabiegu, histeroskopia może zostać wykonana bez znieczulenia, szczególnie w przypadku tzw. histeroskopii „no touch” – w takim przypadku histeroskop wprowadza się przez szparę sromu do pochwy i dalej drogą pochwową, po odnalezieniu ujścia zewnętrznego kanału szyjki do jamy macicy. Taka technika badania z wykorzystaniem najcieńszych histeroskopów, zwana często procedurą „office histeroscopy”, nie wymaga reżimu sali zabiegowej i zastosowania dodatkowych narzędzi - w tym wziernika – dlatego jest bardzo dobrze tolerowana, a po zabiegu pacjentka nie wymaga obserwacji.

W przypadku bardziej złożonego działania, związanego z koniecznością wykonania procedur operacyjnych, zabieg histeroskopii wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, w tzw. bloku szyjkowym, analgosedacji czyli krótkotrwałym dożylnym znieczuleniu ogólnym lub w skrajnych przypadkach pełnym znieczuleniu ogólnym. Po zabiegu nie jest rutynowo stosowana profilaktyka antybiotykowa, natomiast zaleca się wstrzemięźliwość seksualną przez kilka dni oraz nie podejmowanie działań mogących zwiększać ryzyko infekcji pochwowej np. kąpiele termalne, kąpiele w jacuzzi itp.

Rekonwalescencja po histeroskopii

Histeroskopia jako zabieg małoinwazyjny, jest procedurą nieobciążającą pacjentkę i wiążącą się z minimalnym ryzykiem powikłań. Częstość poważnych powikłań śród i pozabiegowych wynosi poniżej 0,3%. Do najczęstszych powikłań zabiegów histeroskopowych należą: perforacja ściany macicy, obfite krwawienie śród i pozabiegowe, zapalenie narządów miednicy mniejszej, pozabiegowe zrosty wewnątrzmaciczne, powikłania po znieczuleniu.

Do bardzo rzadkich powikłań należą: perforacja pęcherza moczowego, przewodnienie na skutek nadmiernej absorbcji medium płynnego a w skrajnych przypadkach zator płucny medium wykorzystanym w trakcie zabiegu.

Podsumowując, w dzisiejszej ginekologii histeroskopia winna zajmować szczególne miejsce w procesie diagnostyczno-terapeutycznym. Jako procedura bezpieczna, małoinwazyjna i relatywnie dostępna, powinna być podstawowym narzędziem w praktyce klinicznej, szczególnie w zakresie medycyny rozrodu.

***

Masz więcej pytań dotyczących stanu Twojego zdrowia? Umów się na wizytę w klinice lub zdalną konsultację online. Jesteśmy tu dla Ciebie!